Avrupa Birliği üyesi 27 ülkede, 720 sandalyeli Avrupa Parlamentosu için 6-9 Haziran tarihleri arasında seçimler düzenlendi. Avrupa’da aşırı sağın yükselişi sandık çıkış anketlerine damga vururken Fransa’da erken seçim getiren sonuçların ardından Yunanistan’da yapılan AP seçimlerinde Türk partisi Rodop ve İskeçe’de birinci oldu.
Dün akşam sandık çıkış anketleri gelmeye başladığında Avrupa’da aşırı sağın yükselişi en çok dikkat çeken unsur oldu. İlk sonuçlara göre merkez-sağdaki Avrupa Halk Partisi’nin (EPP) en büyük grup olarak kalması, merkez-soldaki Sosyalistler ve Demokratlar İlerici İttifakı’nın (S&D) ikinciliği koruması bekleniyor. Ancak aşırı sağdaki iki grup olan Avrupalı Muhafazakarlar ve Reformistler (ECR) ile Kimlik ve Demokrasi’nin (ID) güç kazanacağı görülüyor. Bunlara ek olarak, bugün herhangi bir gruba dahil olmayan radikal sağ partilerin de parlamentoda temsilinin artması öngörülüyor. EPP’den Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen Pazar akşamı seçim sonuçlarını, “Bugün EPP için güzel bir gün. Seçimleri kazandık. Merkez yerini koruyor ama aşırı sağ ve aşırı solun desteğinin arttığı da doğru” sözleriyle değerlendirdi.
FRANSA’DA MACRON’A AĞIR DARBE
AP’de sandalyeler nüfusa oranlı dağıtılıyor ve Almanya 96, Fransa 81, İtalya 76 sandalyeyle en fazla parlamentere sahip ülkeler. Seçimlerin sonuçlarının en net ve hızlı biçimde hissedildiği ülke Fransa oldu. Sandık çıkış anketlerine göre aşırı sağdaki Marine Le Pen’in partisi Ulusal Birlik (RN), 2019’daki son seçimlere kıyasla 10 puan yükselişle yüzde 31,5 oy aldı. Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un liberal kanattaki partisi Rönesans ise yüzde 15’te kaldı. 2019 seçimlerinde de ilk iki sırayı bu partiler alsa da arada yüzde 1’den az fark vardı. Fransa’da üçüncü sırada ise büyük bir yükselişle yüzde 14 oy alan Sosyalist Parti geldi. Büyük bir hezimet alan Cumhurbaşkanı Macron, parlamentoyu feshetme ve erken genel seçime gitme kararı aldı. Ülke 30 Haziran-7 Temmuz tarihlerinde seçime gidecek.
Le Pen ve 28 yaşındaki baş adayı Jordan Bardella, AP seçimlerini Macron’a karşı bir referanduma dönüştürme çabasındaydı. Sandık çıkış anketleri açıklandıktan hemen sonra Bardella erken seçim çağrısı yapmıştı. Sonuçlar sonrası Macron, Fransa ve Avrupa ülkelerinin tehlikede olduğunu öne sürerken Le Pen, bütün mültecileri ülkeden atacaklarını belirtti.
ALMANYA’DA AfD İKİNCİ PARTİ
Almanya’da da en çarpıcı sonuç aşırı sağın aldığı destek oldu. Sandık çıkış anketlerine göre muhafazakar CDU/CSU, 2019 seçimlerine yakın oy alarak yüzde 30 ile birinci parti oldu. Bu ülkede en büyük merak unsuru, radikal sağdaki AfD’nin performansıydı. AfD oy oranını 5 yıl öncesine göre yüzde 5 civarı artırarak yüzde 16’ya yükseldi. Seçim öncesi Nazileri aklayan söylemleri nedeniyle AfD, Avrupa Parlamentosu’ndaki aşırı sağcı grup ID’den atılmıştı. Şimdilik grup dışı kalan partinin parlamentoda 17 milletvekiliyle temsil edilmesi bekleniyor. Başbakan Olaf Scholz’un partisi SPD ise rekor seviyede düşük oyla yüzde 14’te kaldı ve üçüncü parti oldu. Koalisyon hükümetindeki üç parti de destek kaybederken en büyük düşüşü Yeşiller yaşadı. Yeşiller’in 2019’da yüzde 20,5 olan desteği bu seçimlerde yüzde 12 seviyesine indi.
Gelecek sene genel seçimlerin yapılacağı Almanya’da bu sonuçların hükümeti zora sokacağı belirtiliyor. Almanya’da bu seçimlerde ilk kez 16 ve 17 yaşındakiler de oy verebildi.
İTALYA’DA MELONİ ZAFERİ
İtalya, hem parlamentoda en fazla temsilciye sahip üçüncü ülke olması hem de aşırı sağın yükselişi açısından en yakından takip edilen ülkelerden oldu. Almanya ve Fransa’da iktidar partileri kayıplar alırken İtalya’da Başbakan Giorgia Meloni tam tersi bir tabloyla zaferle çıktı. Başbakan Giorgia Meloni’nin geçmişi neo-faşist haereketlere dayanan partisi İtalya’nın Kardeşleri (FdI) 2019 seçimlerinde yüzde 6,4 oyla beşinci parti olabilmişti. Meloni’nin desteği 5 yıl içinde yaklaşık 20 puan arttı ve partisi birinciliğe yükseldi. Sandık çıkış anketlerine göre FdI yüzde 26-30 bandında. Muhalefetteki merkez sol Demokratik Parti yüzde 21-25 arası oyla ikinci oldu. İtalya’da en büyük destek kaybını ise koalisyon hükümetinin ortaklarından aşırı sağdaki Lig aldı. Başbakan Yardımcısı Matteo Salvini’nin partisi 2019’daki yüzde 34’lük destekten yüzde 8-10 bandına geriledi. Avrupa Parlamentosu’nda aşırı sağdaki ECR grubunun lideri olan İtalya Başbakanı, seçimler öncesi hem diğer aşırı sağ grup ID ile hem de merkez sağdaki EPP ile yakınlaşma sinyalleri vermişti. Meloni’nin seçim sonrası yapacağı tercihlerle parlamentodaki güç dengeleri ve AB’nin gidişatı açısından belirleyici rol oynaması bekleniyor.
BAŞBAKAN İSTİFA ETTİ
Diğer yandan Belçika’da Pazar günü genel seçimler de düzenlendi. Seçimden yenilgiyle çıkan Belçika Başbakanı Alexander De Croo istifa kararı aldı. Bölünmeyi savunan Flaman milliyetçisi partiler seçimden zaferle çıktı. Kamuoyu yoklamalarının aksine ülkede aşırı sağ en büyük parti olmadı. Flaman milliyetçisi muhafazakar sağ Yeni Flaman İttifakı, seçimden birinci çıktı. İkinci sırayı aşırı sağcı Flaman Çıkarı Partisi elde etti. Sosyalistler, 21 yıl sonra oylarını arttırırken en büyük kazanımı Marksist İşçi Partisi (PVDA) elde etti. Marksistler, aşırı sağın ardından oylarını en çok arttıran kesim oldu.
TÜRKLER KAZANDI
Yunanistan’da Türklerin kurduğu Dostluk Eşitlik Barış (DEB) Partisi, Batı Trakya’da 3 ilden 2’sinde ipi göğüsledi. DEB Partisi, Türklerin yoğun olarak yaşadığı Rodop’ta yüzde 36, İskeçe’de ise yüzde 27 oy oranıyla birinci parti oldu. Dahası, Batı Trakya Türkleri, siyasi olarak temsil edilmelerini engelleyen yüzde 3 seçim barajının kaldırılmasını talep ediyor.
Öte yandan Alman basınında çıkan haberlerde Avrupa’da yükselen aşırı sağın önümüzdeki yıllarda daha da artmasının beklendiği yazıldı. Fransız basını ise “Avrupa’da büyük manevralar başladı” başlığını kullanarak Macron’un erken seçime gittiğini hatırlattı. İtalyan basını ise Meloni’nin zaferinin zaten beklendiğini belirterek “Seçimin kazananı Meloni’yi durduramadılar” ifadesini kullandı.
